Patron Szkoły Podstawowej
"Nie ma dla mnie nic piękniejszego i cenniejszego, jak przygotować człowieka do borykania się z życiem."
Marian Kowalski urodził się 22 lipca 1913 roku w Mietlu na Ziemi Kieleckiej. Był synem chłopa. W Mietlu uczęszczał do szkoły powszechnej, którą ukończył z bardzo dobrymi wynikami. W 1929 roku został słuchaczem Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Jędrzejowie. W 1934 roku ukończył seminarium i wtedy to powołano go do służby wojskowej. W wojsku ukończył Szkołę Podchorążych i uzyskał stopień oficera Wojska Polskiego.
Po odbyciu służby wojskowej, w roku 1936 rozpoczął pracę nauczycielską jako praktykant (bez wynagrodzenia) w Szkole Powszechnej w Busku. W 1937 roku został kierownikiem Szkoły Powszechnej w Kostrzeszynie w powiecie Pińczów. Tam wspólnie z Heleną (z domu Szajer) pracował do wybuchu II wojny światowej. Od 15 paździenika 1939 roku organizował zajęcia lekcyjne w Kostrzeszynie, które trwały do 20 grudnia 1939 roku. Ten niezwykły człowiek już od 1 listopada 1939 roku należał do Związku Walki Zbrojnej, który skupiał wojskowych.
W 1940 roku Niemcy meldowali oficerów Wojska Polskiego. Marian Kowalski nie zarejestrował się. Nie mógł z tego powodu pracować jako nauczyciel. Rozpoczął pracę w melioracjić na stanowisku robotnika. Posiadał już wtedy nieprawdziwe dokumenty tożsamości. Od 1941 roku do 1944 pracował na drogach w okolicach Jurkowa i Biskupic. Równocześnie był aktywnym oficerem Armii Krajowej. Od 1942 roku pełnił funkcję komendanta ochrony zrzutów w obwodzie Busko-Zdrój. Ta konspiracyjna służba polegała na zabezpieczaniu i transportowaniu zrzuttów lotniczych. Zrzucano mundury, broń i żywność. Równocześnie prowadził konspiracyjne rozpoznanie o rozmieszczeniu wojsk niemieckich na Przyczółku Sandomierskim. Konspiracyjne zadania Marian Kowalski wykonywał do 1945 roku.
Gdy nadeszła wolność, Marian Kowalski wrócił do szkoły w Kostrzeszynie. W październiku 1946 roku Helena i Marian Kowalski przybyli do Rzyk i tu rozpoczęli nauczycielską służbę. Kierownikiem szkoły w Rzykach był wtedy Zygmunt Niemiec. W 1946 roku przeniósł się do Wadowic, a stanowisko kierownicze w szkole w Rzykach objął Marian Kowalski. Od początku zabrał się do rzetelnej pracy. Powołał Komitet Rodzicielski, by zjednać sobie mieszkaców wsi do aktywnej pracy na rzecz szkoły i środowiska. Już wtedy powołano niektóre organizacje uczniowskie, np.: PCK, TPPR. W 1949 roku Marian Kowalski wyjechał do Wrocławia na studia w zakresie Wyższego Kursu Nauczycielskiego.
Po powrocie, z jego inicjatywy została założona Spółdzielnia Uczniowska. Opiekun Spóldzielni, Marian Kowalski, organizował coroczny kurs korespondencyjny spóldzielczości dla uczniów klas starszych. Spółdzielnia uruchomiła punkt fryzjerski, uprawiała działkę szkolną, zajmowała się hodowlą królików, kur i pszczół. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu opiekuna i członków Spółdzielni w 1961 roku Spółdzielnia Uczniowska przy Szkole Podstawowej w Rzykach zajęła I miejsce w województwie krakowskim we współzawodnictwie pomiędzy spóldzielniami. Marian Kowalski chętnie przekazywał innym swe doświadczenia, będąc przez kilka lat instruktorem wojewódzkich Spółdzielni Uczniowskich.
Praca Mariana Kowalskiego zazwyczaj wychodziła poza mury szkolne. Pracował na terenie gminy działając w wielu organizacjach społecznych. W Rzykach pomagał rolnikom organizując szkolenia rolnicze. Pragnąc, by ludzie nauczyli się decydować o sprawch swojej wioski. W wyniku działań Mariana Kowalskiego powołano w Rzykach Komitet Elektryfikacyjny. Wieś została zelektryfikowana i "nowe" światło zabłysło w domach mieszkańców. Był to rok 1957. Nauczyciele pracujący w szkole mieszkali w izbach wynajętych u gospodarzy na wsi.
Z inicjatywy Mariana Kowalskiego rozpoczęto budowę Domu Nauczyciela, który został oddany do użytku w 1962 roku.
Dom ten służy nauczycielom do dnia dzisiejszego.
Dla młodzieży pozaszkolenj Marian Kowalski założył Ludowy Zespół Sportowy. Opiekował się nim przez wiele lat, aż do roku 1983.
Problemem wsi powoli stawała się ciasnota w szkole. Przybywało dzieci i budynek szkolny był zbyt ciasny. Szkoła nie posiadała pracowni, ani pomocy naukowych. Marian Kowalski pragnął zbudować nową szkołę. Powołano Komitet Rozbudowy Szkoły. W lutym 1983 roku, po mozolnej pracy, oddano do użytku nową część budynku szkolego. Nauka odbywała się w przestronnych salach, które niczym nie przypominały sal lekcyjnych w starej szkole.
Niestety końcem maja 1983 roku Marian Kowalski zachorował. Znalazł się w szpitalu w Wadowicach. Jego skołatane serce już nie wytrzymało zmagań z życiem i po upływie miesiąca Marian Kowalski zakończył swe niezmiernie pracowite życie. 5 lipca 1983 roku cała wieś, gmina Andrychów, nauczyciele z Rzyk i okolicznych szkół odprowadzili Mariana Kowaskiego na cmentarz parafialny w Rzykach. Mieszkańcy ufundowali swemu dyrektorowi nagrobek.
Marian Kowalski był dyrektorem Szkoły Podstawowej w Rzykach przez 36 lat. W zawodzie nauczycielskim przepracował 47 lat. Był wybitnym pedagogiem, wychowawcą, przyjacielem dzieci i młodzieży, gorącym partiotą, zasłużonym dla oświaty polskiej, a także działaczem społecznym, politycznym i sportowym. Pracował w wielu oragnizacjach: w Związku Nauczycielstwa Polskiego, w Stronnictwie Ludowym, w Ochotniczej Straży Pożarnej, w Kółku Rolniczym, w Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska", w Ludowym Zespole Sportowym. Był przewodniczącym Frontu Jedności Narodu na terenie wsi i gminy oraz radnym Powiatowej Rady Narodowej w Wadowicach przez kilka kadencji. Za swoją pracę zawodową i zaangażowanie społeczne został uchoronowany wieloma odznaczeniami: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem "Serce za Pracę", Złotą Odznaką ZNP. A najważniejszym dla Niego medalem jest pamięć i miejsce w serach mieszkańców wsi, którzy się tutaj urodzili i uczęszczali do "Jego" szkoły, zdobywając wiedzę i przygotowując się "do samodzielnego borykania się z życiem".
Żródło:
Jubileusz Szkoły Podstawowej im. Mariana Kowalskiego w Rzykach 1898 - 1998.
Szkice monograficzne. Praca zbiorowa. Rzyki 1999
Dyrekcja, Rada Rodziców, Grono Pedagogiczne i społeczność uczniowska Zespołu Szkół Samorządowych w Rzykach oraz Rodzina
serdecznie dziękuje wszystkim ofiarodawcom za wsparcie finansowe renowacji grobowca Mariana Kowalskiego - długoletniego dyrektora szkoły w Rzykach, a obecnie Patrona Szkoły Podstawowej oraz jego żony Heleny.
Szczególne podziękowania kierujemy do:
- wykonawców i jednocześnie sponsorów grobowca - firmy Kamieniarstwo Rzyki, Dawid Biczak i Maciej Denisow,
- mieszkańców Rzyk, którzy wsparli zbiórkę przy Kościele Parafialnym w dn. 07.07.2013r. kwotą 1189 zł,
- młodzieży szkolnej - 360,24 zł,
- Straży Pożarnej w Rzykach i prywatnych ofiarodawców - 500 zł,
- firmy ubezpieczającej uczniów w Rzykach - 500 zł,
- Rady Rodziców przy ZSS w Rzykach - 1630,76 zł
Dzięki Państwa pomocy udało się odnowić grobowiec na uroczystość Wszystkich Świętych.
Jednocześnie chcemy poinformować, że koszt renowacji grobowca wyniósł 4180 zł.
W skład Zespołu Szkół Samorządowych
w Rzykach wchodzą:
- Przedszkole Publiczne,
- Szkoła Podstawowa im. Mariana Kowalskiego
Do prawidłowego działania strony potrzebny jest Adobe Shockwave Player
